Wydarzenia / „Glina w obiektach zabytkowych – ochrona i konserwacja” podsumowanie

Zakończyła się trzydniowa ogólnopolska konferencja konserwatorska "Glina w obiektach zabytkowych. Ochrona i konserwacja". Ideą konferencji było zwrócenie uwagi na walory gliny jako znakomitego i uniwersalnego materiału budowlanego oraz izolacyjnego, którego zastosowanie w budownictwie znane jest od  najdawniejszych czasów.  Używano jej jako podstawowego materiału do wznoszenia domów oraz obiektów gospodarczych. Z gliny wykonywano mury, tynki, zaprawy, powały, polepy, klepiska, wyprawy systemów ogniowych, izolacje przeciwwilgociowe itp. Decydowały o tym jej walory techniczne oraz łatwość obróbki. Glinobitkę stosowano powszechnie już od najdawniejszych czasów np. w konstrukcjach budynków mieszkalnych i gospodarczych w Malborku i na Żuławach, gdzie był to materiał powszechnie dostępny i tani w porównaniu do np. drewna. Obecnie daje się zauważyć ponowny rozkwit zainteresowania gliną w budownictwie ekologicznym.

Jednocześnie zaniepokojenie budzi obserwowane stosowanie złych metod i materiałów przy konserwacji  zabytków z pierwotnym zastosowaniem gliny. Coraz mniej specjalistów interesuje się tą problematyką. Dlatego podczas konferencji próbowano znaleźć odpowiedź na podstawowe ale jakże ważne pytania: jak ocalić tradycyjne budownictwo, jak dotrzeć do właścicieli, do lokalnych społeczności? w jaki sposób wpłynąć na konserwatorów zabytków aby w procesach konserwatorskich stosowali tradycyjne metody i materiały? jak odtworzyć ginące zawody? jak rozpowszechnić wiedzę o powrocie do rodzimych technologii konserwacji budownictwa z udziałem gliny? 

Na postawione problemy odpowiedź usiłował znaleźć niezwykły mix ludzi zafascynowanych  ideą spotkania. Niezwykły, ponieważ byli to z jednej strony naukowcy z różnych ośrodków akademickich w Polsce i pracownicy urzędów ochrony zabytków, z drugiej zaś pasjonaci reprezentujący środowiska propagujące powrót do idei tradycyjnego, ekologicznego i niedrogiego budownictwa z materiałów naturalnych. Trzydniowe obrady i ożywione dyskusje wykazały, że nie ma podziału na strony - wszystkich jednoczyła głęboka, autentyczna troska o zachowanie ginącego dziedzictwa materialnego przeszłości.

Obrady Konferencji toczyły się w 3 sesjach tematycznych:

1.  Glina w tradycji polskiego budownictwa - rys historyczny, przykłady

2.  Konserwacja obiektów konstrukcji mieszanej: glina/drewno

3.  Tradycyjne technologie z użyciem gliny: tynki, polepy, klepiska, izolacje.

Frekwencja dopisała, podczas posiedzeń referatów wysłuchało ponad 100 uczestników. Inne osoby, którym nie udało się zarejestrować na konferencję, mogły śledzić na żywo przebieg obrad na specjalnie z tej okazji przygotowanym ekranie w przyziemiu Karwanu. Z kolei na pierwszym piętrze przed biblioteką prezentowano wystawę tradycyjnego budownictwa z Polski północno-wschodniej przygotowaną przez prof. Jarosława Szewczyka z Białegostoku, swoje materiały przedstawili też sponsorzy konferencji.

Ogółem wygłoszono 32 referaty prezentujące w niezwykle ciekawy, fachowy i bogato ilustrowany sposób przykłady realizacjo konserwatorskich z użyciem tradycyjnych tynków i polep glinianych, ale również innych ekologicznych i rzadko stosowanych w budownictwie metod i materiałów. Prelegentami byli przedstawiciele wyższych uczelni, min. Politechnik Poznańskiej i Białostockiej, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Jagiellońskiego), służb konserwatorskich, tzn. wojewódzkich urzędów ochrony zabytków i Narodowego Instytutu Dziedzictwa a także Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, muzealnicy (w tym z Muzeum Zamkowego w Malborku) oraz reprezentanci prywatnych firm i fundacji zajmujących się działalnością związaną z ideą spotkania. Gościem zagranicznym był reprezentant German Association for Earth Building z Weimaru, który mówił o rozwoju budownictwa z gliny na Zachodzie Europy.  

"Malbork z błota powstał" - tymi słowami dr hab. Janusz Trupinda,  dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku, rozpoczął obrady konferencji. Z kolei konkludując należy zwrócić uwagę na fakt, że to również pod Malborkiem na początku lat 90-tych XX wieku rozpoczęto produkcję niewypalanych bloczków ceglanych, które wyeksportowano na Zachód, zapoczątkowując tym samym powrót do wielowiekowej tradycji budownictwa z gliny. W ten sposób w pewnym sensie historia zatoczyła koło.

Wszystkim uczestnikom, których zaszczytem było gościć w murach starej krzyżackiej warowni, gorąco dziękujemy za udział. Jednocześnie informujemy, że planowane jest wydawnictwo pokonferencyjne.