28 marca, 2024 | Dlaczego Dusburg nie wspomniał o zajęciu Gdańska i Pomorza?

W tym samym roku [1311], w przeddzień Niedzieli Palmowej [3 IV], Witenes, król Litwy, mniemając, że wszystko powinno układać się po jego myśli tak jak wcześniej z czterema tysiącami doborowych mężów wdarł się do ziemi pruskiej i spustoszył biskupstwo warmińskie, tak bardzo, że niczego oprócz zamków i miejsc umocnionych nie oszczędził, a czego nie spalił, to porwał albo zabił. W tej i poprzedniej wyprawie zbeszcześcił kościoły, szaty liturgiczne, naczynia i sakramenty kościelne, pohańbił duchownych, i prócz tego, że zdobył bardzo wielki łup, to jeszcze uprowadził ze sobą ponad tysiąc dwustu chrześcijan, których wziął do niewoli […] i przemówił do schwytanych chrześcijan, którzy stali tam związani: „Gdzie jest wasz Bóg? Dlaczego nie spieszy wam z pomocą, tak jak nasi bogowie pomogli nam teraz i pomogą następnym razem?” Tymczasem chrześcijanie wzdychając milczeli.  Następnego dnia, to znaczy w 8 idy kwietnia [6 IV], przybyli brat Henryk z Plotzke, wielki komtur i stu pięćdziesięciu braci z wielkim oddziałem ludzi i zaatakowali króla i jego wojsko […] iż zadali im wielką klęskę, tak, iż król z garstką ledwie uszedł, inni padli od miecza, jeszcze inni utonęli, pozostali pomarli z głodu na pustkowiu lub z rozpaczy powiesili się. Również kobiety chrześcijańskie, które znalazły się tam w niewoli, gdy zobaczyły, że z nieba spieszy do nich zwycięstwo, nie oglądając się na swoją słabą płeć, nagle rzuciły się na Litwinów, którzy je pilnowali i tak jak potrafiły, pozabijały ich. Na pamiątkę tego chwalebnego zwycięstwa oraz na cześć i chwałę Jezusa Chrystusa bracia zbudowali klasztor żeński w mieście Toruniu i uposażyli go wspaniałymi darami” (tłum. S. Wyszomirski)

Fragment „klasycznej” narracji Piotra z Dusburga pokazuje czytelnie założenia oficjalnej ideologii Zakonu Niemieckiego. Krzyżacy walczą z poganami, którzy występują przeciwko chrześcijanom, atakując ich okrutnie, niszcząc przy tym kościoły i ich wyposażenia, a na dodatek poniżając ich wyśmiewając się z Boga, który nie potrafił ich ochronić. Bracia są Jego zbrojnym ramieniem, narzędziem pomsty i kary. Nic zatem dziwnego, że krzyżacki kronikarz nie wspomniał słowem o wydarzeniu mającym miejsce zaledwie dwa i pół roku wcześniej – zajęciu Gdańska.  To po prostu nie mieściło się w koncepcji jego dzieła.

A jak było naprawdę? O wydarzeniach wspomina, choć dość oszczędnie, współczesna Dusburgowi Kronika oliwska, spisana w tamtejszym klasztorze cystersów:

Panowie [Krzyżacy], wchodząc do niego [poddanego wcześniej miasta Gdańska] ze swoim wojskiem, rozkazali wymordować wszystkich rycerzy pomorskich [ok. 60 osób], których w nim znaleźli. A pan Rudiger, opat oliwski, powodowany pobożnością wystawił się na niebezpieczeństwo, i między pociskami i mieczami mordujących, słuchał spowiedzi, jak długo było to możliwe … [tłum. D. Pietkiewicz]

Jeszcze dosadniejszy opis znajdujemy w bulli papieża Klemensa V z 19 czerwca 1310 roku:

Ostatecznie zaś do naszych uszu doszło, że wymienieni mistrzowie i bracia szpitalni wrogo najeżdżając ziemię tegoż umiłowanego naszego syna, męża Władysława, księcia krakowskiego i sandomierskiego, w mieście Gdańsku wymordowali mieczem ponad 10 tysięcy [w rzeczywistości zakłada się, że 1000] ludzi, niosąc śmierć dzieciom płaczącym w kołysce, których oszczędziliby nawet wrogowie wiary. [tłum. D. Pietkiewicz]

Papież nakazał zbadanie tej sprawy oraz innych skarg na Krzyżaków i tym samym rozpoczęła się seria procesów polsko-krzyżackich.

Treści bloga udostępniane są na podstawie licencji uznającej autorstwo dla celów tylko niekomercyjnych.
Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0
Szczegóły: Poznaj licencje Creative Commons - Creative Commons Polska Creative Commons Polska