Opis
Książka ma postać albumu z licznymi reprodukcjami dzieł i arcydzieł sztuki średniowiecznej. W istocie jest to obszerne, pogłębione studium ikonograficzno-historyczne, i zarazem polemika z orzeczeniami kilku historyków i historyków sztuki, którzy, począwszy od Szczęsnego Skibińskiego negowali tezy zawartej w dysertacji doktorskiej Bogny Jakubowskiej, wydanej przez malborskie muzeum w 1989 roku. Autorka powróciła do tematu dawnych studiów, potwierdzając dziś, że wszystkie reliefy kruchty – postacie ludzkie, kształty zwierząt realnych i fantastycznych oraz formy roślinne – powstały z inspiracji Biblii. Orzeka, że reliefy Złotej Bramy petryfikują dwa wielkie chrześcijańskie dogmaty – Wcielenie Syna Bożego i Sąd Ostateczny, dominujący w programie teologicznym dekoracji portalu. Pogłębia tę , powszechną w duchowości chrześcijańskiej eschatologiczną ideę, wzbogaca katalog dawniej analizowanych dzieł o dalsze zabytki, głównie rzeźby monumentalnej (rozwiązując zagadkę treści i idei portalu zamku w Bierzgłowie) i dokumentuje swoje analizy wieloma przykładami, wśród nich wspaniałymi kartami iluminowanych kodeksów apokaliptycznych. Omawiane dzieła ukazuje na rozległym tle chrześcijańskiej dogmatyki, liturgii, obrzędowości oraz kultury artystycznej epoki średniowiecza.
SPIS TREŚI
SŁOWO OD WYDAWCY
PODZIĘKOWANIA
WSTĘP
I. EGZEGEZA DZIEL SZTUKI ŚREDNIOWIECZNEJ
II. IKONOGRAFIA I SYMBOLIKA ZŁOTEJ BRAMY W MALBORKU
III. SZCZĘSNEGO SKIBIŃSKIEGO REINTERPRETACJA TREŚCI ZŁOTEJ BRAMY
IV. DYSPUTA AUTORKI Z EGZEGEZĄ SZCZĘSNEGO SKIBIŃSKIEGO
1.OBRAZY I IDEE TEMATU „SADU OSTATECZNEGO’ – WARIANTY OBRAZOWE
1.1 PARUZJA, ZWORNIK Z RELIEFEM CHRYSTUSA SĘDZIEGO
1.2 SYMBOLIKA „PANIEN MĄDRYCH I GŁUPICH”. EKLEZJA I SYNAGOGA
1.3 APOKALIPTYCZNE BESTIARIUM. „KRÓL ANJOŁÓW PRZEPAŚCI” CZY KRÓL SALOMON?
1.4 IKONOGRAFIA KRÓLA SALOMONA
1.5 SYMBOLIKA MOTYWÓW ROŚLINNYCH ZŁOTEJ BRAMY
V. POLITYCZNA EGZEGEZA ZŁOTEJ BRAMY W MALBORKU
1. WPROWADZENIE – „TRZECIA” EKSPLANACJA PROGRAMY IDEOWEGO ZŁOTEJ BRAMY
2. WOJNA I WŁADZA W DOKTRYNIE KOŚCIOŁA
3. IDEE ZŁOTEJ BRAMY ODCZYTANE PRZEZ MARIANA DYGO
4. SZTUKA I PROPAGANDA WŁADZY KRZYŻAKÓW W EGZEGEZIE MARIANA KUTZNERA
CZĘŚĆ I:
4.1 POJĘCIE I EXEMPLA OBRAZOWE
4.2 ZAMEK KRZYŻACKI A WZORZEC NIEBIAŃSKIEJ JERUZALEM
4.3 ZAMEK I KLASZTOR – RELIGIJNOŚĆ KRZYŻAKÓW
4.4 METAFIZYCZNA INTERPRETACJA ZAMKÓW I KRZYŻACKICH DZIEŁ SZTUKI
CZĘŚĆ II:
PORTALE W MALBORKU I BIERZGŁOWIE NA TLE EKSPLANACJI AUTORKI
ZŁOTA BRAMA W MALBORKU
PORTAL W BIERZGŁOWIE
4.5 IKONOGRAFIA PORTALU
4.6 INSKRYPCJA
4.7 SYMBOLE I IDEE PORTALU
5. ZŁOTA BRAMA W UJĘCIU KAZIMIERZA POSPIESZNEGO
VI. DATOWANIE PORTALU – DATOWANIE SKRZYDŁA PÓŁNOCNEGO ZAMKU WYSOKIEGI
1. HIPOTEZA JANA POWIERSKIEGO – GRÓD CZY CEGLANY ZAMEK?
1.1 HIPOTEZA I JEJ APOLOGECI
1.2 WYMOWA ŹRÓDEŁ
1.3 WERYFIKACJA HIPOTEZY „GRODOWEJ”
1.4 ZELTLAGER CZY BRYŁA CEGLANA?
1.5 WIRTUALNY GRÓD I MUROWANY ZAMEK
2. HIPOTEZA KARLA HEINZACLASENA – STYL DECYDUJĄCY CZY ŹRÓDŁA?
3. HIPOTEZA BERNARDA JESIONOWSKIEGO – DWIE FAZY KSZTAŁTOWANIA ZŁOTEJ BRAMY?
VII. ŚWIĄTYNIA I PRZEDSIONEK – ARCHETYP I SYMBOL
VIII. CONCLUSIO
IX. COMMENTARIUM IN SCRIPTURA
ŹRÓDŁA BIBLIJNE, KSIĘGI I ICH SKRÓTY
BIBLIOGRAFIA
SPIS ILUSTRACJI
INDEKS OSÓB I MIEJSCOWOŚCI