Aktualności
Kolejne zabytki wracają do Muzeum
Dzisiejsze spotkanie to ukoronowanie wieloletnich badań nad stratami wojennymi i zbieraniu rozproszonych dzieł zamku malborskiego realizowanych w ostatnich latach w ramach programu „Badanie polskich strat wojennych” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także innych działań, dzięki którym po raz kolejny do Malborka wracają obiekty z przedwojenną, malborską proweniencją. Są to:
– kwatera witrażowa z kościoła NMP na Zamku Wysokim w Malborku,
– skrzydło ołtarzowe z Ingeln,
– neogotyckie zabytkowe krzesło.
Uroczystość przekazania obiektów uświetniła obecność wielu znamienitych gości, wśród których byli m.in.: Marta Cienkowska – Podsekretarz Stanu w MKiDN, Elżbieta Rogowska – Dyrektor Departamentu Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN, Agata Modzolewska – Naczelnik Wydziału Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN, Ewa Witkowska z Departamentu Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN, Magdalena Tomaszewska – Naczelnik Wydziału, Wydział Prasowy, Centrum Informacyjne w MKiDN, O. Tomasz JANK – Rektor Kościoła św. Trójcy w Gdańsku, Karolina i Wojciech Moraczewscy
– Dziękuję wszystkim pracownikom MZM, którzy pracowali nad badaniem strat wojennych, nad przywracaniem świetności malborskiego zamku, ale moje serdeczne i największe podziękowania kieruję do naszych darczyńców, czyli do przedstawicieli kościoła, do zakonu franciszkanów za zwrot skrzydła ołtarzowego, dziękuję za obywatelską postawę prywatnemu posiadaczowi kwatery witrażowej za przekazanie jej do macierzystych zbiorów i podziękowania należą się również Panu Zbigniewowi Szymańskiemu, dzięki któremu udało się odnaleźć i zidentyfikować neogotyckie krzesło, które właśnie wróciło do zbiorów Muzeum. Bardzo dziękuję Państwu za obecność oraz za to, że również ja mogę w tym uczestniczyć. To jest nasze dziedzictwo kulturowe, które szczęśliwie trafiło z powrotem w swoje miejsce. – powiedziała Marta Cienkowska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Powroty zabytków są najprzyjemniejszą częścią całego procesu, warto jednak zaznaczyć, iż są one wynikiem żmudnych i długotrwałych badań archiwalnych, muzealnych, naukowych, których wyniki pozwalają dziś na identyfikację obiektów z przedwojennego zasobu zamku malborskiego. W przypadku zamku dokładne szacowanie strat wojennych jest niezwykle trudne, z uwagi na brak – poza nielicznymi wyjątkami – pełnych inwentarzy czy spisów kolekcji muzealnych, czy też mocno rozproszoną i nieliczną dokumentację archiwalną.
– Zamek malborski przez naszą pracę i naszych poprzedników jest częścią naszego dziedzictwa, to już nie jest dziedzictwo obce, kłopotliwe, nie jest jakimś depozytem, który dostaliśmy, to już jest nasze dziedzictwo z całą historią tego miejsca, skomplikowaną, trudną ale jakże bogatą. – mówił dr hab. Janusz Trupinda, Dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku.
W ostatnich latach, dzięki wsparciu MKiDN w ramach programu Polskich Strat Wojennych nasze muzeum prowadziło szeroko zakrojone badania, których efekty są dziś bardzo widoczne. Przede wszystkim doprowadziły one do identyfikacji blisko 2000 obiektów z przedwojennego zasobu zamku malborskiego, wydania dwóch tomów katalogu strat wojennych, dwóch publikacji źródłowych, dwóch tomów pokonferencyjnych, następne oczywiście w planie. Od czasu rozpoczęcia projektu do zbioru naszego muzeum powróciło już kilkanaście obiektów z zamkową proweniencją, aktualnie prowadzonych jest kilka innych spraw we współpracy ze Departamentem.
– Można zdecydowanie stwierdzić, ze nasze muzeum ma szczęście do ludzi. To dzięki zaangażowaniu wielu osób możemy świętować dzisiaj powrót średniowiecznego skrzydła ołtarzowego z ok. 1500 roku oraz XIX-wiecznej kwatery witrażowej. Na szczycie listy tych osób są oczywiście darczyńcy obiektów, którzy w obliczy poznania pochodzenia dzieł podjęli decyzję o ich przekazaniu do Malborka. – mówiła Aleksandra Siuciak, Kierownik Biblioteki naukowej MZM i koordynator projektu.
Serdeczne podziękowania kierujemy dla ojca Tomasza Janka, Rektora Kościoła św. Trójcy w Gdańsku oraz Pana Tadeusza Szostaka z Warszawy, dzięki którym zbiory naszego muzeum wzbogacą się o wspaniałe zabytki.
Ogromne podziękowania należą się także dla Departamentu Restytucji Dóbr Kultury w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego za nieustanne wsparcie oraz pełne zaangażowanie w realizację procesów restytucyjnych.
Obiekty, które dziś trafiły do Muzeum, choć ich powstanie dzieli setki lat, są ściśle powiązane z miejscem uroczystości, bowiem oba nabyto z myślą o wyposażeniu kościoła NMP na Zamku Wysokim w Malborku.
Kilka słów o przekazanych zabytkach…
Kwatera witrażowa z kościoła NMP na Zamku Wysokim w Malborku
Kwatera o kształcie kwadratu. Szkła łączone ołowiem. Siatka kwatery złożona z 71 pól. Kompozycja środkowa ujęta bordiurą, przy lewym i prawym boku. Pionowe pasy bordiury złożone z 4 kwadratowych pól, które podzielono na trzy pionowe prostokątne paski, każdy innej szerokości. Paski skrajne, przy centrum kompozycji, oddzielone od siebie okrągłymi polami z namalowanym motywem czwórliścia. Paski środkowe pomalowane ciemną farbą z przejrzystymi (nie zamalowanymi) kołami, tworzącymi wzór paciorkowy. Kompozycja centralna złożona z dwóch centrycznie wpisanych w siebie kół, w koło środkowe wpisana jest sześcioramienna gwiazda, wycięta w jednej tafli szkła. Przy dolnej i górnej krawędzi kompozycji środkowej, pola o kształcie ćwierć kół, w narożnikach, i trójkąta umieszczonego pomiędzy nimi.
Pierwotna lokalizacja: okno w ścianie północnej kościoła zamkowego w Malborku, pierwsze od strony zachodniej.
Kwatera ta była niewątpliwie elementem z transferu ocalałych w zamku szkleń, które w porozumieniu z Referatem Kultury w Malborku i z Muzeum Wojska Polskiego przeznaczono do zabezpieczenia okien malborskiej fary. Kwestia ta nie jest potwierdzona dokumentami archiwalnymi, które jednakże wykazują inne transfery przedmiotów zabytkowych o charakterze kościelnym z zamku do fary (dzwony). Prace przy oknach fary przeprowadzono w 1953 roku.
Skrzydło ołtarzowe z Ingeln
Prostokątne skrzydło ołtarzowe, podzielone poprzecznie na dwie kwatery, wypełnione sześcioma rzeźbami, ustawionymi w rzędach po trzy. Górne krawędzie kwater dekorowane maswerkami o motywach łuku w ośli grzbiet i rybiego pęcherza. Skrzydło zwieńczone grzebieniem ze sterczyn w formie stylizowanych kwiatów. Figury przedstawiające świętych, w górnym rzędzie św. Anna Samotrzeć, św. Wawrzyniec i św. Barbara; w dolnym św. Maria Magdalena, św. Katarzyna i św. biskup. Tło za postaciami złocone, rama czerwona. Ślady zawiasów wskazują, że jest to skrzydło lewe. Omawiane skrzydło jest pozostałością średniowiecznej nastawy pochodzącej z kościoła w Ingeln w Dolnej Saksonii. Zdaniem Bernharda Schmida była ona dziełem warsztatu pochodzącego z Hildesheim, który miał wykonać także ołtarz w Altencelle powstały w 1509 roku. W okresie nowożytnym świątynia w Ingeln przeszła w ręce protestantów, zaś tryptyk w 1700 roku został przerobiony na ołtarz kazalnicowy, jako bardziej odpowiadający potrzebom liturgii ewangelickiej.
W miejsce szafy środkowej wbudowana została ambona, do której przytwierdzono skrzydła. W wyniku tych przekształceń sześć figur przedstawiających świętych, pochodzących z predelli nastawy, ewentualnie z jej korpusu, znalazło się poza obrębem ołtarza. W 1893 roku oba skrzydła i pojedyncze rzeźby zostały zakupione do zamku w Malborku, z przeznaczeniem do dekoracji restaurowanego wnętrza kościoła NMP. Najlepiej zachowane, lewe skrzydło, po oczyszczeniu i pokryciu nową warstwą polichromii zawieszono na południowej ścianie świątyni, pozostałe dwanaście figur, wykorzystano do wypełnienia dwóch jednorzędowych nastaw, które wykonano do dekoracji ołtarzy bocznych (maryjnego i chrystologicznego) w kościele.
W roku 1945 skrzydło zostało przewiezione do Muzeum Miejskiego w Gdańsku, skąd w nieznanym czasie i okolicznościach trafiło do sąsiedniego kościoła oo. franciszkanów, gdzie znajduje się do dziś. Ołtarzyki boczne z figurami z Ingeln pozostały w zamku i uległy niemal całkowitemu zniszczeniu – pozostało pięć figur, fragment skrzyni oraz malowane dwustronnie skrzydło jednego z nich.
Bilety
Kup bilet w naszym systemie online
Godziny otwarcia
- Pn:9:00 - 16:00
Wystawy
- Wt - Ndz:9:00 - 15:00
Kontakt
Informacja turystyczna
- +48 55 647 08 00
- +48 55 647 09 02
- +48 55 647 09 78