BADANIA POLIPTYKU GRUDZIĄDZKIEGO

Muzeum Zamkowe w Malborku i Muzeum Narodowe w Warszawie rozpoczynają kompleksowe, interdyscyplinarne badania Poliptyku Grudziądzkiego

Zamek malborski był przed II wojną światową miejscem przechowywania wielu cennych zabytków i dzieł sztuki. Jednym z nich była malowana nastawa ołtarzowa pochodząca z kaplicy zamku krzyżackiego w Grudziądzu, która dziś znajduje się w zbiorach warszawskiego Muzeum Narodowego (Śr. 22). Od początku XX wieku do roku 1945 była ona częścią kolekcji sztuki średniowiecznej zamku w Malborku i funkcjonowała jako element wystroju kościoła św. Wawrzyńca na Przedzamczu.

Jest to jedno z najważniejszych dzieł malarstwa gotyckiego w Prusach, istotne również w szerszym kontekście sztuki w Europie Środkowo-Wschodniej. Od lat wzbudza ono zainteresowanie historyków sztuki w Polsce i za granicą. Wysoka klasa ołtarza oraz jego historyczny związek z zakonem krzyżackim, sprawiają że jest to zabytek o pierwszorzędnym znaczeniu dla badań nad sztuką w państwie zakonnym. Jednak burzliwe losy nastawy – jej rozczłonkowanie i rozproszenie, a następnie scalenie i objęcie nową ramą – nie pozwalają na rozstrzygnięcie wielu kwestii historyczno-artystycznych bez uprzedniej oceny zakresu ingerencji w strukturę i warstwę malarską ołtarza. Postulat przeprowadzenia gruntownych badań poliptyku powtarzany był w środowisku muzealnym i naukowym od lat.

Projekt badawczy realizowany wspólnie przez MNW i MZM zakłada przeprowadzenie wnikliwej analizy zabytkoznawczej ołtarza z wykorzystaniem szerokiego wachlarza nowoczesnych metod nieniszczących, takich jak m.in. radiografia cyfrowa Rtg, fotografia w światłach analitycznych (UV, IR, Na), mapowanie XRF, obrazowanie kamerą hiperspektralną oraz badań instrumentalnych (FTIR, SEM-EDS, GC-MS, INAA). Chcemy prześledzić stratygrafię warstw malarskich (badania mikroskopowe Vis i UV), aby rozpoznać zakres wprowadzonych przemalowań i ich chronologię. Wsparciem dla tych działań będą kwerendy archiwalne mogące zweryfikować proweniencję zabytku, jego pierwotny wygląd oraz losy.

Celem projektu jest dokładne, interdyscyplinarne rozpoznanie ołtarza i reinterpretacja stanu wiedzy o nim, a tym samym podkreślenie  jego znaczenia, jako elementu europejskiego dziedzictwa kulturowego.