9 października, 2024 | Tablica nr 2 – Armia Czerwona

Pierwsza tablica towarzyszyła zamkowi do końca II wojny światowej, do katastrofy, która zmiotła go niemal całkowicie z powierzchni ziemi. Można by filozoficznie stwierdzić, że bohater tablicy, ten, który uratował Malbork był zwiastunem przyszłej klęski. Bowiem to właśnie Theodor von Schön był pierwszym, który w odbudowę zamku treści ideologiczne, nacjonalistyczne. Zamek był odbudowywany, ale jako pomnik kultury niemieckiej, „pruski Westminster”. Pruska ideologia narodowa, choć zrozumiała w okresie po wojnach napoleońskich, służąca budowaniu tożsamości narodu pruskiego, później niemieckiego, przybrała z czasem bardzo agresywną formę. Także antypolską, która wyraziła się choćby w polityce „Kulturkampfu”. Panująca w Prusach dynastia Hohenzollernow za swoich ideowych poprzedników uznali Krzyżaków. Zamek w Malborku stał się naturalnym symbolem tej polityki.

Następna agresywna i antypolska ideologia narodowo-socjalistyczna wpisała się w to negatywne postrzeganie zamku zamieniając go w miejsce budujące umiłowanie führera i głoszonych przez niego poglądów oraz kształtujące w kolejnych pokoleniach narodu niemieckiego uczucie nienawiści do wszystkiego, co nie niemieckie, czy jak pisano „aryjskie”. Zamek stał się widownią spotkań urzędników NSDAP, wojska i licznych organizacji, miejscem masowo odwiedzanym przez niemieckie wycieczki. Oglądali oni dziedzictwo Krzyżaków jako tych, którzy rozpoczęli kolonizację ziem wschodnich i których dzieło kontynuowane było przez Prusaków oraz nazistów. Konserwator zamku, dr Bernhard Schmid pisał w 1942 r.:

„To nie ustrój ani zakonna wspólnota jako taka tworzyły wielkie rzeczy, ale obdarzeni przez Boga wodzowie, którzy mimo restrykcyjnej reguły zakonnej stworzyli i utrzymali niemieckie państwo nad Wisłą. Skoro ci ludzie przez wieki nosili sztandary zakonne, to my musimy okazywać wdzięczność Zakonowi. Pierwsze 300 lat historii Prus jest nie do pomyślenia bez Zakonu, ale to nie ustrój, ale dzieło Zakonu jest dla nas przykładem, dziedzictwem, które musimy chronić”.

Trzy lata później zamek legł w gruzach, a jego zniszczenia szacujemy na blisko 60%. Wspomniane przez Schmida dziedzictwo nie zostało ochronione.  Obsadzony wojskiem i broniony zamek stał się celem ostrzału Armii Czerwonej i niemal unicestwiony. Wraz z wycofaniem się wojsk niemieckich w jego historii rozpoczął się nowy okres. Znalazło to swoje odzwierciedlenie na opisywanym przez nas kamieniu, gdzie pojawiła się nowa tablica:

WYZWOLICIELOM MALBORKA

ŻOŁNIERZOM NIEZWYCIĘŻONEJ

ARMII RADZIECKIEJ KTÓRZY

PRZYWRÓCILI POLSCE JEJ

PRASTARE ZIEMIE

CZEŚĆ I CHWAŁA!

26 I 1945  1 IX 1945

Zamek trafił w ręce polskie, ale nie uwolnił się od ideologii.

Treści bloga udostępniane są na podstawie licencji uznającej autorstwo dla celów tylko niekomercyjnych.
Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0
Szczegóły: Poznaj licencje Creative Commons - Creative Commons Polska Creative Commons Polska